برای درک بهتر و درست مفهوم ایده ­پردازی (Ideation) ابتدا باید با معنی ایده آشنا شوید. به نظر شما ایده به چه معناست؟ منظور شما از اینکه می­ گویید ایده جدیدی دارید چیست؟ باید بگوییم برای ایده می­ توان معانی مختلفی را در نظر گرفت. مثلا می­ توانیم بگوییم ایده یک تصور ذهنی است. یا اینکه می توان آن را یک فکر یا راه حل جدیدی که به ما در تحقق یک هدف خاص کمک می کند معنی کنیم.

ایده­ پردازی یک فرآیند خلاقانه است که در آن افراد تلاش می‌کنند تا ایده‌های نو، مبتنی بر ابتکار و خلاقیت، ایجاد و محقق کنند.

توجه داشته باشید، این فرآیند می­ تواند منجر به گسترش، پرداختن به جزئیات و تکمیل ایده شود. بنابراین نمی ­توانیم بگوییم که این فرآیند فقط مسیر بین خلق ایده و تحقق هدف را به ما نشان می ­دهد، بلکه مسیر را هموار کرده و ایده را کامل­تر می ­کند. نکته مهمی که باید به آن توجه کنید محدود نبودن موقعیت خلق ایده و پرداختن به آن است.

در واقع نباید تصور کنیم که ایده­ های جدید فقط برای رفع مشکلات خلق و مطرح می­ شوند. بلکه شما می ­توانید برای راه ­اندازی یک کسب و کار جدید، پروژه دانشگاهی و حتی بهبود شرایط زندگی شخصی فکر یا ایده جدیدی را مطرح کنید. این دقیقا همان اقدامی است که کارآفرینان موفق انجام می­ دهند. یک فرد موفق که در حوزه کاری پیشرفت می­ کند منتظر تقلید کردن از دیگران نمی ­ماند، بلکه از ذهن و توانایی خلاقیت خود برای ایجاد طرح­ها و ایده ­های جدید استفاده می­ کند.

مراحل ایده­ پردازی

ما توانایی فکر کردن داریم، می­ توانیم جوانب مختلف یک موضوع را بررسی کرده و به یک راهکار اصولی برسیم. نکته مهمی که در این مورد مطرح می ­شود قدرت تصمیم ­گیری است.

کسانی که برای تصمیم­ گیری در مورد موضوعات مختلف به دیگران وابسته ­اند، نمی ­توانند ایده­ هایی که به ذهنشان می­ رسد را عملی کنند.

این افراد نمی ­توانند از میان راهکارهایی که در ذهن خود تصور کرده ­اند یکی را انتخاب کرده و یک تصمیم قاطعانه بگیرند.

1- خلق (Creation):

سعی کنید برای حل یک مسئله، مشکل و یا عبور از یک چالش راهکارهای مختلفی را مطرح کنید. همانطور که گفتیم باید به ذهن خودتان فشار بیاورید تا بتوانید در موقعیت­های مختلف، راهکارهای متفاوتی را خلق کنید. تصور نکنید که اولین راهکار قطعا کارآمد بوده و بهترین راه حل محسوب می­ شود. بلکه برای افزایش احتمال موفقیت و تحقق هدف مورد نظر باید ایده­ های مختلفی را مطرح کنید. ذهن خود را محدود نکرده از محیط امن خارج شوید، تغییر ایجاد کنید و به راهکارهای جدید برسید.

2- شناخت (Recognition):

بعد از اینکه ایده ­ها و راهکارهای مختلفی را مطرح کردید حال باید همه آن­ها را مورد بررسی قرار دهید. جوانب مختلف را نقد کرده و هیچ نقطه مبهمی را باقی نگذارید و به دنبال ایده ­های قابل توجه و پتانسیل بالا باشید. سپس باید از قدرت و توانایی تصمیم­ گیری خود استفاده کرده و مناسب ­ترین ایده را انتخاب کنید. کسانی می­ توانند این مرحله را به خوبی پشت سر بگذارند که شخصیتی مستقل داشته و توانایی تصمیم­ گیری داشته باشند. در غیر این صورت حتی اگر بهترین راهکارها را هم مطرح کرده باشند نمی­ توانند یکی از آن­ها را انتخاب کنند.

3- توسعه (Development):

برای تحقق هدفی که در نظر دارید باید راهکار مناسب به دقت مورد بررسی قرار دهید و از میان ایده های مختلف انتخاب کرده و آن را تا به یک مفهوم یا راه حل قابل اجرا (MVP) تبدیل شوند، توسعه دهید. در واقع ایده­ پردازی بدون اجرا کردن راهکار منتخب معنا نداشته و ناقص محسوب می­ شود. نکته مهمی که در این مورد وجود دارد امکان جایگزین کردن ایده­ هاست. در واقع زمانی که متوجه می­ شوید ایده انتخاب شده قابلیت اجراسازی ندارد باید آن را کنار بگذارید. سپس به سراغ سایر ایده­ ها رفته و یک مورد جایگزین و در عین حال مناسب را انتخاب کنید و به مرحله اجراسازی وارد شوید.

4- آزمون (Testing):

نسخه قابل اجرا از ایده را در اختیار کاربران نخستین قرار داده تا از آن استفاده کنند؛ در این حالت اشکالاتی که کاربران با آن روبرو هستند نمایان می ­شود. خیلی از مواقع کاربران آن چیزی که ما فکر می­ کردیم، فکر نمی­ کنند و نیازشان متفاوت از آن چیزی است که ما فکر کردیم. در این مرحله این نیازها و تفاوت­ها آشکار می­ شود و اطمینان حاصل می­ شود که آیا ایده و محصول قابلیت عملکرد و موفقیت دارند یا خیر.

5- اجرا (Execution):

حالا وقت اجراست. اگر ایده با موفقیت آزمایش شود، تمامی نیازهای قابل اجرا و متناسب با ایده از کاربران دریافت شود، مرحله نهایی اجرا آغاز می‌شود و ایده به عملیات عادی تبدیل می‌شود. فراموش نکنین اگر ایده به خوبی اجرا نشود از بین می ­رود.

روش­های ایده­ پردازی

زندگی همواره در یک مسیر پیش نمی­ رود. در واقع اگر قصد رسیدن به موفقیت و ساختن یک زندگی ایده آل را دارید باید تغییر ایجاد کنید. به ساکن بودن زندگی عادت نکرده و اقدامات مهمی را انجام دهید. برای به دست آوردن یک جایگاه شغلی منتظر رخ دادن معجزه نباشید و به جای انتظار داشتن از دیگران خودتان دست به کار شوید. ابتدا هدف­گذاری کنید تا بدانید چه خواسته­ هایی دارید. سپس برای تحقق آن­ها ایده­ پردازی کرده و مراحل آن را پشت سر بگذارید. بهتر است بدانیم مطرح کردن ایده­ های مختلف و طی کردن مراحل اجراسازی آن­ها به کمک روش­ های مختلفی انجام می­ شود.

روش فردی

هر کسی توانایی فکر کردن، خلاقیت و ایده­ پردازی دارد.

باید توانایی را تقویت کرده و ذهن خود را برای مطرح کردن راهکارها در موقعیت ­های مختلف آماده کنید. بنابراین همه ما می­ توانیم به تنهایی و به صورت فردی راهکارهای مختلف را برای تحقق یک هدف یا رفع یک مشکل مطرح کنیم. از میان آن­ها مناسب­ ترین گزینه را انتخاب کرده و آن را اجرا کنیم.

روش گروهی با اعضای مشخص

زمانی که چند نفر به بررسی یک موضوع خاص می ­پردازند، تعداد این افراد مشخص است و همه آن­ها در کنار هم قرار می­گیرند، ایده­ پردازی گروهی با اعضای مشخص انجام می ­شود. همه این افراد برای تحقق یک هدف مشترک راهکارهایی که به ذهنشان می ­رسد را مطرح می­کنند. سپس همه ایده ­ها را بررسی کرده و بهترین آن ها را انتخاب می­ کنند. در نهایت وارد مرحله اجراسازی شده و برای تحقق هدف مشترک خود تلاش می کنند. این روش می­ تواند برای حل مسائل کاری توسط کارمندان و کارفرمای یک شرکت یا میان اعضای یک خانواده مورد استفاده قرار بگیرد.

روش گروهی با اعضای نامشخص

شرایطی را تصور کنید که برای انجام یک کار مهم فراخوان داده شده و از همه مردم درخواست می شود ایده­ ها و راهکارهای مورد نظر خود را بیان کنند. در این شرایط همه افراد یکدیگر را نمی­ شناسند و اعضاء مشخص نیستند. برای بررسی راهکارها نیز یک نفر انتخاب شده و در نهایت ایده­ای که او تایید می ­کند به مرحله اجراسازی می رسد.

انتخاب روش ایده­ پردازی وابسته به شرایط مختلفی است و نمی­ توان گفت همه مردم در هر موقعیتی باید از یکی از این روش­ها استفاده کنند.